Geachte gemeenteraad,
Hierbij bieden wij u de jaarstukken aan over het jaar 2020. Dat jaar verliep in veel opzichten anders dan u en wij hadden verwacht toen we u de begroting voor dat jaar voorlegden. Over wat anders liep en waarom, hebben wij u al een paar keer mondeling bijgepraat. En gedurende het jaar hebben wij in de p&c-cyclus al tussentijds verantwoording afgelegd aan u, de inwoners, maatschappelijke organisaties en ondernemers van Neder-Betuwe. De jaarstukken vormen het sluitstuk van de verantwoording over 2020.
Doel van de Jaarstukken 2020
In de Begroting 2020 heeft u kaders gesteld. U gaf aan welke plannen er afgelopen jaar gerealiseerd moesten worden en hoeveel middelen u daarvoor beschikbaar stelde. In deze jaarstukken geven wij aan wat er terecht is gekomen van deze plannen. Wij gaan daarbij enerzijds in op de beleidsdoelen en activiteiten in de verschillende programma’s; dat is het jaarverslag. Anderzijds leggen wij verantwoording af over hoe de budgetten zijn besteed en hoe de gemeente er financieel voor staat; dat is de jaarrekening.
De wettelijke basis voor het samenstellen van de jaarstukken wordt gevonden in artikel 197 van de Gemeentewet: Het college legt aan de raad over elk begrotingsjaar verantwoording af over het door hem gevoerde bestuur, onder overlegging van de jaarrekening en het jaarverslag. De regels uit het ‘Besluit Begroting en Verantwoording provincies en gemeenten’ (BBV) hebben we eveneens in acht genomen.
Sluitstuk van de planning & controlcyclus 2020
De Jaarstukken zijn het laatste document in de planning en controlcyclus van 2020, ook wel p&c-cyclus genoemd. Startpunt van die cyclus was de Kadernota 2020-2023, gevolgd door de Begroting 2020. Met het vaststellen van die documenten bepaalde u in hoofdlijnen wat er in 2020 moest gebeuren en hoeveel middelen daarvoor beschikbaar waren. Daarmee gaf u kaders voor ons college.
In 2020 hebben wij u via een korte passage in de kadernota 2021, een bestuursrapportage in september en een budgetrapportage in december op de hoogte gehouden van de voortgang van het bestaande beleid en de financiële stand van zaken. Daarmee had u de gelegenheid tussentijds in juli, september en december de gelegenheid om bij te sturen.
Met de Jaarstukken 2020 wordt de cyclus voor 2020 zoals gezegd afgerond. Daarmee stellen wij u in staat invulling te geven aan uw controlerende rol.
De coronapandemie
Het jaar 2020 zal lang herinnerd blijven als het jaar waarin de COVID-19-pandemie uitbrak. Neder-Betuwe is net als de rest van de wereld stevig geraakt door dit virus en de maatregelen die getroffen zijn om de gevolgen van de pandemie in te dammen. Ook in onze gemeente zijn inwoners ziek geworden en zijn inwoners overleden na een coronabesmetting. Ons medeleven is met hen en hun dierbaren.
De maatregelen die het Rijk nam om de pandemie te bestrijden, hebben ervoor gezorgd dat veel dat voorheen gewoon was, dit jaar niet kon doorgaan. U zult corona dan ook vaak tegenkomen in deze jaarstukken. Het heeft er immers voor gezorgd dat veel dingen anders liepen dan gepland.
- Op verschillende beleidsterreinen is in 2020 vertraging ontstaan in het opstellen en/of uitvoeren van beleid. Daarnaast zijn verschillende activiteiten vanwege corona versoberd.
- De pandemie leidde tot een fiks aantal niet-voorziene taken: uitvoering van nieuwe (inkomens)regelingen, inzet voor de (regionale) crisisorganisatie, extra communicatie over de maatregelen en de handhaving van die maatregelen. Verder is veel extra contact geweest met onderwijsinstellingen, dorpshuizen, verenigingen en maatschappelijke organisaties voor advies en steun rondom corona.
- We hebben in totaal voor ongeveer 1,4 miljoen euro uitgaven gedaan die zonder corona niet aan de orde waren geweest. Die uitgaven variëren van TOZO-tegemoetkomingen aan zelfstandigen tot handhaving van coronaregelgeving, ICT-oplossingen om werken op afstand mogelijk te maken en extra kosten voor afval. Daar tegenover staat ongeveer 1,7 miljoen euro aan extra inkomsten: doeluitkeringen, tegemoetkomingen, compensaties en subsidies die we hebben ontvangen om de financiële gevolgen te dempen.
- Een groot deel van het jaar hebben raad, college en ambtelijke organisatie vanuit huis gewerkt. Verreweg de meeste vergaderingen waren digitaal.
Alle corona-effecten zijn aan het einde van deze jaarstukken overzichtelijk samengevat in een Bijlage COVID-19.
Andere ontwikkelingen in 2020
Ondanks corona is ook veel wel gerealiseerd in 2020. In de programmaverantwoording wordt uitgebreid ingegaan op de voornemens, de voortgang daarvan en ontwikkelingen die zich daarbij hebben voorgedaan. Een aantal resultaten uit 2020 willen we hier expliciet kort noemen, zonder andere resultaten tekort te doen.
- In 2020 is het Laanboomhuis gebouwd, de oplevering was uiteindelijk in februari 2021
- De intentieverklaring “SAMEN STERK – SAMEN GROEIEN – SAMEN GROEN” tussen Tree Center Opheusden (TCO) en gemeente Neder-Betuwe is uitgewerkt.
- In 2020 zijn ruim 100 bomen geplant als vervanging van bomen die zijn verwijderd als gevolg van de essentaksterfte.
- In 2020 zijn verscheidene integrale rehabilitatieprojecten aanbesteed en in uitvoering gegaan, zoals Vogelbuurt Opheusden, Bomenbuurt Ochten en Oranjebuurt Dodewaard.
- In 2020 is de Regionale Woonagenda 2020-2030 vastgesteld. Hierin staat dat de gemeente Neder-Betuwe in totaal 1400 woningen mag bouwen. Hoe we deze opgave willen invullen, werken we in 2021 uit in de nieuwe woonvisie.
- In 2020 zijn er twee LIF aanvragen gedaan. Beide zijn positief beoordeeld door de beoordelingscommissie en het college heeft besloten zowel aan Laanboomhuis/TCO als RBT/Betuwe Grand Cru een subsidie toe te kennen.
- In 2020 is de nieuwe website ‘WelkomindeBetuwe.nl’ samen met het Bureau voor Toerisme ontwikkeld. Hierop is de toeristische informatie makkelijker beschikbaar.
- In 2020 is gestart met Buurtgezinnen, waarbij stabiele gezinnen gekoppeld worden aan overbelaste gezinnen. Het initiatief sloeg aan: de planning was om 10-15 koppelingen te maken in 2020, maar er zijn uiteindelijk 19 koppelingen gemaakt.
- Per 1 augustus 2020 is het leerlingenvervoer ondergebracht bij Versis. Er is na afronding van een Europese aanbesteding een nieuw vervoerscontract afgesloten.
- Net als in voorgaande jaren hebben we voor de realisatie van doelstellingen samengewerkt met gemeenten en Gemeenschappelijke Regelingen in Rivierenland en Gelderland-Zuid. In dit jaarverslag zijn daarvan verschillende voorbeelden opgenomen, variërend van een gezamenlijke stikstofaanpak tot een regionale voorbereiding op veranderde inburgeringswetgeving.
Financiële resultaten
Het financieel resultaat over 2020 komt uit op bedrag van € 1.783.490 voordelig. Wij stellen in deze Jaarstukken u voor een deel van dat financieel voordeel te bestemmen voor het alsnog uitvoeren van een aantal activiteiten die in 2020 vertraagd raakten of uitgesteld moesten worden. Daarnaast stellen we u voor om een budget te vormen voor coronagerelateerde kosten vanuit de coronacompensaties die we in 2020 hebben gekregen voor zaken waar we pas in 2021 extra uitgaven verwachten. Het overblijvende financieel resultaat van € 1.054.983 voegen we toe aan de algemene reserve; daardoor verbetert onze financiële weerstandscapaciteit.
Een belangrijk onderdeel van een duurzame en gezonde financiële huishouding is onze weerstandscapaciteit: de verhouding tussen de risico’s vertaald in geld en het beschikbare financiële weerstandsvermogen. Gemiddeld genomen wordt in den lande een weerstandsratio van 1 gezien als goed. Dat is als minimum genomen in het coalitieakkoord. In paragraaf 2 van deze jaarstukken blijkt dat verhouding voor de weerstandscapaciteit hieraan ruim voldoet.
Op zich is het goed te constateren dat het jaar positief wordt afgesloten. Het resultaat wordt enerzijds veroorzaakt door vertragingen in beleid en uitvoering, waardoor incidenteel geld overblijft op die posten, evenals op overheadposten die daarbij horen. Daarnaast hebben we verschillende coronacompensaties ontvangen, waarvan we de bijbehorende kosten pas in 2021 verwachten. Ten slotte hebben we over 2020 te maken met overschotten op de Jeugdwet en de Participatiewet.
Uiteraard valt het ons ook op dat het saldo van de Jaarstukken afwijkt van de prognose die we u bij de budgetrapportage in december presenteerden. Nu is 2020 vanwege corona een verre van representatief jaar, maar dit benadrukt het belang van het traject dat wij met uw raad zijn ingegaan om de planning en controlcyclus op een aantal punten verder door te ontwikkelen. Als onderdeel van de heroverwegingsoperatie werken wij aan realistischer ramingen. Voorstellen hierover leggen wij u bij de Kadernota 2022 voor.
Ten slotte
Met het einde van 2020 was de coronapandemie nog niet voorbij. Deze jaarstukken zijn volledig tot stand komen tijdens een lockdown, waarin ons college en de ambtelijke organisatie vanuit huis werkten. Of we met uw raad een ‘fysiek’ gesprek hierover in het gemeentehuis kunnen aangaan, is op het moment van schrijven nog ongewis.
We bedanken onze maatschappelijke partners, het bedrijfsleven, verenigingen, kerken, scholen, zorginstellingen, hulpdiensten, betrokken inwoners en vrijwilligers voor hun inzet en veerkracht in 2020. Zelfs onder deze lastige omstandigheden hebben zij de kracht van Neder-Betuwe zichtbaar gemaakt. We houden hoop dat we datgene wat in 2020 niet is doorgegaan, binnen afzienbare tijd alsnog kunnen realiseren.
Tot slot een woord van dank richting onze medewerkers en de medewerkers van onze verbonden partijen. De maatregelen om besmettingen binnen het gemeentehuis te voorkomen en het werken op afstand van collega’s hebben het werk niet gemakkelijk gemaakt. Deze jaarstukken laten zien dat het hen gelukt is de dienstverlening draaiende te houden in een jaar waarin weinig vanzelfsprekend was. Hun enthousiasme en flexibiliteit heeft ervoor gezorgd dat er ondanks alles veel is gerealiseerd.
Het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Neder-Betuwe
De secretaris, De burgemeester,
mr. G.S. Stam A.J. Kottelenberg