In onderstaande tabel zijn de voorgeschreven kengetallen opgenomen, die inzicht geven in de financiële positie van de gemeente ultimo 2020. In kleur is de norm aangegeven die geadviseerd wordt door de provincie en die afgeleid is van landelijke normeringen.
Signaleringswaarden | |||||||||
Provincie | Neder-Betuwe | ||||||||
Kengetal | minst risicovol | neutraal | meest risicovol | Rek. | Begr. | Rek. | |||
2019 | 2020 | 2020 | |||||||
Netto schuldquote | <90% | 90-130% | >130% | 35% | 67% | 35% | |||
Netto schuldquote, gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen | <90% | 90-130% | >130% | 33% | 66% | 34% | |||
Solvabiliteitsratio | >50% | 20-50% | <20% | 42% | 32% | 42% | |||
Grondexploitatie | <20% | 20-35% | >35% | 4% | 1% | 5% | |||
Structurele exploitatieruimte | >0% | 0% | <0% | -0,6% | 0,6% | -1,8% | |||
Belastingcapaciteit | <95% | 95-105% | >105% | 109% | 113% | 115% | |||
Netto schuldquote en netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen
Het kengetal 'netto schuldquote', ook wel 'netto-schuld' geeft aan hoe groot de schuldenlast is ten opzichte van de eigen middelen of baten. Deze verhouding zegt het meest over de financiële vermogenspositie van de gemeente. Het geeft aan of er investeringsruimte is of niet. Ook zegt de netto schuldquote iets over de flexibiliteit van de begroting. Hoe hoger de schuld is hoe meer kapitaallasten er zijn (rente en aflossing), waardoor een begroting minder flexibel wordt. De netto schuldquote geeft daarmee een aanwijzing over de druk van de rentelasten en de aflossingen op de exploitatie. Een hoge schuld kan echter ook worden veroorzaakt doordat er leningen zijn afgesloten, die vervolgens worden doorgeleend aan instellingen, die op hun beurt weer jaarlijks aflossen. Bij Neder–Betuwe gaat het om een aantal leningen aan dorpshuizen. Om inzicht te krijgen in de mate van doorlenen, wordt de netto schuldquote zowel in- als exclusief doorgeleende gelden weergegeven (netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen).
De VNG en de provincie Gelderland geven aan dat wanneer de schuld lager is dan de jaaromzet (< 100%) dit als voldoende wordt beschouwd en boven de 130% als onvoldoende. Daartussen is de netto schuldquote matig te noemen. Neder-
Betuwe heeft een netto schuldquote van 35% ultimo 2020 en dat valt in de categorie 'minst risico'. Deze waarde blijft achter bij de begroting doordat de investeringsvolumes achterblijven bij de planning en uitgangspunten bij het opmaken van de begroting.
Verhouding tussen vreemd en eigen vermogen (solvabiliteitsratio)
De 'solvabiliteitsratio' geeft de mate aan waarin de gemeentelijke bezittingen zijn betaald met eigen middelen. Anders gezegd: het aandeel van het eigen vermogen in het totale vermogen. Hoe hoger de verhouding eigen vermogen ten opzichte van het totale vermogen is (het financiële kengetal solvabiliteitsratio) des te gezonder de gemeente.
Neder Betuwe heeft ultimo 2020 een solvabiliteitsratio van 42%, deze is over de afgelopen jaren stabiel gebleken.
Grondexploitatie
Het kengetal 'grondexploitatie' geeft aan hoe groot de grondpositie (boekwaarde) is ten opzichte van de jaarlijkse baten. Wanneer een gemeente grond tegen de veel lagere prijs van landbouwgrond heeft aangekocht, loopt ze veel minder risico dan wanneer er dure grond is aangekocht en de vraag naar woningen is gestagneerd.
Het bepalen van een norm voor het kengetal 'grondexploitatie' is lastig. De boekwaarde van de gronden in bezit zegt namelijk niets over de relatie tussen de vraag en het aanbod van woningbouw of bedrijventerrein. Maatwerk is hiervoor nodig. Dat wil onder andere zeggen: hoeveel woningen of bedrijventerrein zijn er gepland, van welk type en op welke plek? Daarnaast is het van wezenlijk belang wat de te verwachten vraag is. Dit vergt meer onderzoek dan naar voren komt in het genoemde kengetal. De boekwaarde van de gronden geeft wel weer of een gemeente veel middelen heeft gestopt in haar grondexploitatie. Dit geld dient namelijk terugverdiend te worden. Om deze reden is er geen norm verbonden aan het kengetal grondexploitatie.
Structurele exploitatieruimte
Het kengetal 'structurele exploitatieruimte' geeft aan hoe groot de structurele vrije ruimte binnen de begroting is. Daarnaast geeft dit kengetal aan of de gemeente in staat is om structurele tegenvallers op te vangen dan wel of er nog ruimte is voor nieuw beleid. Deze ratio staat de laatste jaren fors onder druk, over 2020 is deze ratio opnieuw negatief doordat de structurele lasten de structurele baten overschrijden.
Belastingcapaciteit
De belastingcapaciteit geeft inzicht in de mate waarin een financiële tegenvaller in het volgende begrotingsjaar kan worden opgevangen en of ruimte is voor nieuw beleid. Om deze ruimte te kunnen weergeven, is deze gerelateerd aan de hoogte van de gemiddelde woonlasten (OZB, rioolheffing en reinigingsheffing). De definitie van het kengetal is: woonlasten van een meerpersoonshuishouden in jaar t (het begrotingsjaar) ten opzichte van het landelijk gemiddelde uitgedrukt in een percentage. Neder-Betuwe komt voor 2020 uit op een ratio van 115%. Anders gezegd: de belastingdruk in Neder-Betuwe is 15% hoger dan het landelijk gemiddelde. Dit is natuurlijk van meerdere factoren afhankelijk
Beoordeling kengetallen
De kengetallen laten zien dat de financiële positie gunstig is. Wel blijkt uit de ontwikkeling van de structurele exploitatieruimte dat deze onder druk staat. De laatste drie jaar is deze op basis van de berekeningen uit de jaarrekening negatief. Ook in de begroting 2021 en het meerjarenperspectief blijkt een negatieve ratio in de eerste begrotingsjaren. Ondanks deze ontwikkeling blijkt dat de omvang van ons vermogen uitgedrukt in verhouding tot de totale bezittingen stabiel is. De samenhang tussen beide ratio’s maken wel dat de aandacht voor de – ontwikkeling van de – financiële positie noodzakelijk blijft.